Waterschappen

Waterschappen dragen zorg voor het waterbeheer binnen hun beheersgebied, zowel in het landelijk als het stedelijke gebied. Een belangrijk instrument daarbij zijn de peilbesluiten. In de peilbesluiten worden de te hanteren oppervlaktewaterpeilen in een gebied vastgelegd. 

In het landelijk gebied met een slappe bodem (veen en in mindere mate klei) is het peilbeheer historisch gericht op ontwatering ten behoeve van de agrarische functie (veenweide). Dat heeft ons veel goeds gebracht, maar inmiddels zien we ook de keerzijde. Door het blijvend verlagen van het waterpeil is er sprake van een steeds verdergaande bodemdaling en vindt er op veenbodem ook uitstoot van broeikasgassen plaats. In het landelijke gebied zijn het peilbeheer en de ontwatering belangrijke oorzaken van bodemdaling. Bodemdaling zorgt ervoor dat er meer ingrepen nodig zijn om bestaande functies in stand te houden. De kosten van het watersysteem en waterbeheer lopen daardoor op. Tegelijkertijd neemt de robuustheid van het watersysteem af door versnippering. Ten slotte leidt de afbraak van veen naast bodemdaling ook tot belasting van de waterkwaliteit.

Als oplossing om bodemdaling tegen te gaan wordt veelvuldig gekeken naar het verhogen van het grondwater. Het verhogen van het grondwaterpeil vraagt om aanpassingen van het watersysteem. Naast de effecten op het landgebruik zijn daarvoor voor de waterschappen ook de effecten op de zoetwaterbeschikbaarheid, wateroverlast, waterkwaliteit van groot belang. 

In het stedelijke gebied ligt de oorzaak van bodemdaling vaak niet zozeer in het peilbeheer. Maar verschilzettingen en verschillende soorten funderingen brengen wel uitdagingen in het waterbeheer met zich mee. Bij bodemdaling in stedelijk gebied is het wenselijk om het peil te verlagen, om daarmee het risico op wateroverlast, vooral bij niet onderheide woningen, te beperken. Maar door peilverlaging kan het risico op funderingsschade aan houten funderingen juist weer toenemen. 

Klimaatverandering leidt tot een verdere daling van grondwaterstanden in droge perioden, waardoor bodemdaling juist kan toenemen. Om een robuust watersysteem te behouden wat ook extreme neerslag aankan is versnippering van het watersysteem door ongelijke bodemdaling onwenselijk. Passende en weloverwogen oplossingen rondom peilbeheer, grondwaterstand, wateropslag en het vernatten van de bodem zijn voor de (middel)lange termijn noodzakelijk om bodemdaling te beperken of te remmen in goede samenwerking met agrariërs, bewoners en mede-overheden.